Jak Design Thinking ma się do zmian klimatu?

Spójrzmy na dominującą narrację związaną z kryzysem klimatycznym właśnie. Z jednej strony mamy negatywistów - tych, którzy zaprzeczają roli człowieka jako destrukcyjnej na niespotykaną dotąd skalę i zagrażającej stabilności naturalnych ekosystemów planety. Taka postawa zwalnia z odpowiedzialności i na pewno nie sprzyja rozwiązaniom pro środowiskowym, gdyż takiej potrzeby nie widzi. Z drugiej strony mamy natłok informacji, obrazów, scenariuszy przerażających konsekwencji podnoszącej się stale temperatury powietrza, braku pożądanych efektów obniżania emisji gazów cieplarnianych, postępującego zaniku bioróżnorodności, podnoszenia się poziomu wód, wyjaławiania gleby, postępującego wysuszania gleb, wizji ogromnych fali migracyjnych etc. To wiemy. To do czego ja chcę zachęcić to refleksja nad tym co wywołują w nas te dwie strony narracji: jakie emocje w nas się rodzą, co czujemy w obliczu tych informacji, które do nas docierają każdego dnia. Jeśli miałabym typować to na tej liście na pewno będą dominować: złość, bezsilność, rozgoryczenie, frustracja, strach, niepokój, bezradność, przytłoczenie.

Nie trzeba zaawansowanej wiedzy psychologicznej, żeby zobaczyć jak taki stan emocjonalny przekłada się na nasze możliwości i motywację do działania. A do działania i sprawczości chcę właśnie nawiązać przywołując w tytule metodę Design Thinking.

Metoda ta została zapożyczona przez biznes ze środowiska wzorniczego ze względu na swoją skuteczność w kreatywnym rozwiązywaniu niejednoznacznych problemów. Im większy poziom złożoności i nieprzewidywalności tym trudniej nam działać i podejmować decyzje, długie procesu projektowe nagle po wielu miesiącach wdrażania okazują się nie spełniać założeń, nie są funkcjonalne. Co stanowi zatem siłę tej metody? Wiele elementów, ja jednak będę chciała wymienić trzy, które wg mnie są najważniejsze w obliczu mierzenia się z kryzysami, są to:

1/ Potęga empatii

2/ Oswojony błąd podstawą kreatywności

3/ Iteracyjność (again & again & again :)

Te elementy składowe są niesamowicie cennym aktywatorem, wyzwalaczem działania w obliczu niejednoznaczności, złożonych wyzwań. Dlaczego?

Empatia

Czyli ten etap w procesie, w którym zamieniamy się w słuch, w którym prowadząc pogłębione rozmowy z użytkownikami powstrzymujemy swoje opinie, osądy, oczekiwania i z ogromną, dziecięcą wręcz ciekawością obserwujemy nasz obszar projektowy oczami drugiego człowieka. Jest to zawsze niezwykle cenne doświadczenie, dające możliwość złapania dystansu do zagadnienia projektowego, wyjścia ze swoich utartych schematów myślenia. Umożliwia to cenną refleksję i dystans, który uwalnia w kolejnych krokach duże pokłady energii do kreatywnych rozwiązań, a jednocześnie osadza w kontekście ludzkim - rozwiązujemy problem konkretnego człowieka / ludzi.

Promując strategie Gospodarki Obiegu Zamkniętego i projektowanie cyrkularne lubię podkreślać, że potrzebujemy poszerzyć ten etap o empatię wobec planety, organizmów żywych i przyrody nieożywionej. Bez pogłębionego rozumienia tego związku zaburzamy swoją ludzką działalnością ekosystemy na tyle mocno, że mogą zagrażać życiu czy też zdrowiu ludzkiemu, w takiej sytuacji nie ma mowy o szukaniu potrzeb użytkownika na wyższych poziomach drabiny Maslova. Poszerzanie myślenia o sferze oddziaływania naszej firmy czy też organizacji i otwarcie się na zrozumienie nowych perspektyw, sprawia że wyzwania przestają być wrogiem naszego biznesu, a mogą stać się szansą na rozwój
(np.: współpraca wzdłuż łańcucha wartości). W tym kontekście rewelacyjnie sprawdza się narzędzie Actant Mapping Canvas opracowane przez Monikę Sznel, z którego korzystam na warsztatach Circular Innovation.

Błąd vs. kreatywność

Tak bardzo nie lubimy błędów, a tak wielki wzrost kreatywności oswojenie ich przynosi. Kreatywności nie sprowadzam
w tym rozumowaniu do samej burzy mózgów, ale postrzegam ją jako kulturę pracy, atmosferę, bezpieczną przestrzeń,
w której nie boimy się poszerzać naszego myślenia - czasami również zahaczając o absurd, o to co niemożliwe, głupie. Jakże uwalniające jest to pytanie: "A co gdyby?" A co gdybyśmy stworzyli domy, miasta, które oczyszczają powietrze? Stan naszej planety wymaga od nas stawiania marzycielskich pytań "A co gdyby?" Ta kreatywność w metodzie Design Thinking ma sojusznika, który mocno dba o efektywność rozwiązań - jest to mianowicie szybkie prototypowanie i testowanie.

Sprawdźmy to!

To właśnie szybkie prototypowanie i testowanie, iteracyjność, nastawienie na kolejne cykle prób sprzyja efektywności tych procesów i uwalnia działanie minimalizując ryzyko. Ważnym elementem tego testowania jest ponownie wyjście
z naszego wyobrażenia o tym dlaczego nasze rozwiązania jest dobre, a otwarcie się na opinię, doświadczenie użytkownika z tym związane.

Te trzy elementy budują atmosferę i kompetencje zarówno na poziomie indywidualnym jak i zespołowym, które pozwalają w warunkach niejasnych, niepewnych działać - i to do tego odważnie. Ta kreatywna odwaga, wsłuchanie się
w potrzeby, praca zespołowa budująca zaangażowanie to finalnie również wyzwalacz optymizmu, do którego chciałabym nawiązać na koniec. Optymizm który wydaje się być niesamowicie potrzebny - zarówno na poziomie indywidualnych jak
i zespołowym - w kontekście działania w obliczu kryzysu klimatycznego i naszych możliwości przeciwdziałania jemu. Jestem pod ogromnym wrażeniem poznanego ostatnio podcastu www.globaloptimism.com prowadzonego przez Christanę Figueres oraz Toma Rivett-Carnac (dyplomatów, architektów porozumienia paryskiego z 2015 roku), która właśnie namawia do postawy "stubborn optimism".

Postawa ta łączy pełną świadomością zagrożeń klimatycznych, szanuje odczuwany gniew, złość czy smutek, ale jednocześnie poprzez wybór postawy pełnej optymizmu, przywraca nam "sprawstwo", umożliwia działanie i współpracę. Chciałabym zamknąć ten artykuł myślą, że poznanie i praca w metodzie Design Thinking pozwala ćwiczyć ten uparty optymizm i doświadczać efektów zmian na lepsze. Tego naszemu dzisiejszemu światu bezsprzecznie potrzeba.

Agata Miryn-Sienkiewicz

Entuzjastka i edukatorka w obszarze zrównoważonego biznesu i rozwoju. Założycielka firmy edukacyjno-szkoleniowej Next Good Thing promującej wdrażanie modeli Gospodarki Obiegu Zamkniętego z wykorzystaniem kreatywnych metod pracy. Certyfikowany moderator metody Design Thinking oraz członkini zespołu DT Dream Team przy Design Thinking Institute.
Inicjatorka i koordynatorka raportu "Odpady od nowa - jak radzimy sobie ze śmieciami
i nieużywanymi rzeczami w naszych domach". Z wieloletnim doświadczeniem w marketingu agencyjnym (Agencja K2). W chwili obecnej współtworzy kurs o projektowaniu cyrkularnym dla studiów magisterskich Wydziału Wzornictwa ASP w Warszawie.

Spójrzmy na dominującą narrację związaną z tym właśnie kryzysem. Z jednej strony mamy negatywistów - tych, którzy zaprzeczają roli człowieka jako destrukcyjnej na niespotykaną dotąd skalę i zagrażającej stabilności naturalnych ekosystemów planety. Taka postawa zwalnia z odpowiedzialności i na pewno nie sprzyja rozwiązaniom pro środowiskowym, gdyż takiej potrzeby nie widzi. Z drugiej strony mamy natłok informacji, obrazów, scenariuszy przerażających konsekwencji podnoszącej się stale temperatury powietrza, braku pożądanych efektów obniżania emisji gazów cieplarnianych, postępującego zaniku bioróżnorodności, podnoszenia się poziomu wód, wyjaławiania gleby, postępującego wysuszania gleb, wizji ogromnych fali migracyjnych etc. To wiemy. To do czego ja chcę zachęcić to spojrzenie co wywołują w nas te dwie strony narracji: jakie emocje w nas się rodzą, co czujemy w obliczu tych informacji, które do nas docierają każdego dnia. Jeśli miałabym typować to na tej liście na pewno będą dominować: złość, bezsilność, rozgoryczenie, frustracja, strach, niepokój, bezradność, przytłoczenie.

Te trzy elementy budują atmosferę i kompetencje zarówno na poziomie indywidualnym jak i zespołowym, które pozwalają w warunkach niejasnych, niepewnych działać - i to do tego odważnie. Ta kreatywna odwaga, wsłuchanie się w potrzeby, praca zespołowa budująca zaangażowanie to finalnie również wyzwalacz optymizmu, do którego chciałabym nawiązać na koniec. Optymizm który wydaje się być niesamowicie potrzebny - zarówno na poziomie indywidualnych jak i zespołowym - w kontekście działania w obliczu kryzysu klimatycznego i naszych możliwości przeciwdziałania jemu. Jestem pod ogromnym wrażeniem poznanego ostatnio podcastu www.globaloptimism.com prowadzonego przez Christanę Figueres oraz Toma Rivett-Carnac (dyplomatów, architektów porozumienia paryskiego z 2015 roku), która właśnie namawia do postawy "stubborn optimism".

" Nie umniejszając powagi sytuacji, z jaką przyszło nam się zmagać w obliczu zmian klimatu, wciąż w jesteśmy w stanie zmienić bieg wydarzeń i nie ma żadnych obiektywnych dowodów na to, że to nie może się udać." 2